Δεν χρειάζεσαι «ήρωα» στην τάξη. Χρειάζεσαι μπαταρία.

 

Η 1η Σεπτεμβρίου δεν είναι απλώς ημερομηνία∙ είναι restart. Αν νιώθεις μισό ενθουσιασμό, μισό κόμπο στο στομάχι, είσαι στο σωστό κείμενο. Όχι άλλα ευχολόγια—πάμε σε ρεαλισμό με ελπίδα: τι φοβόμαστε, τι ελπίζουμε και, κυρίως, με ποια «μπαταρία» μπαίνει ο/η εκπαιδευτικός για να αντέξει και να ανθίσει όλη τη χρονιά.

1η Σεπτεμβρίου: Το πρώτο κουδούνι της καρδιάς

Η 1η Σεπτεμβρίου είναι πάντοτε ένα μικρό «καινούργιο έτος». Οι δρόμοι αδειάζουν από καλοκαίρι και γεμίζουν από σχέδια, αγωνίες, πρόσωπα. Οι εκπαιδευτικοί επιστρέφουμε με την κλασική αντιφατική γεύση: χαρά για το ξεκίνημα, κόμπος στο στομάχι για το άγνωστο. Αυτό το άρθρο είναι μια σύντομη πυξίδα: σκέψεις, φόβοι και ελπίδες, μαζί με μια πρακτική «μπαταρία» που φορτίζει τον ρόλο μας.

Οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος

Φόβοι (αληθινοί και ανθρώπινοι):

• Θα τα καταφέρω; Αλλαγές στο πρόγραμμα, πιεσμένα ωράρια, νέες απαιτήσεις.

• Η τάξη μου; Μαθητές με ετερογένεια, ανάγκες που ξεπερνούν το γνωστικό.

• Η φθορά; Γραφειοκρατία, εξουθένωση, η αίσθηση ότι η προσπάθεια δεν αναγνωρίζεται.

• Η αβεβαιότητα; Καινούριοι κανονισμοί, απρόοπτα, σχέσεις που ξαναχτίζονται από την αρχή.

Ελπίδες (βαθιές και ρεαλιστικές):

• Κάθε τάξη μια ευκαιρία. Κάθε μάθημα μπορεί να είναι σπίθα.

• Η δύναμη της σχέσης. Ένα «καλημέρα» με το όνομα του παιδιού αλλάζει το κλίμα.

• Η πρόοδος είναι ορατή. Μικρές νίκες ημέρας-σε-ημέρα χτίζουν μεγάλες αλλαγές.

• Η κοινότητα. Όταν λειτουργούμε ως ομάδα, το βάρος μοιράζεται και το νόημα πολλαπλασιάζεται.

Η «μπαταρία» του εκπαιδευτικού: 7 απαραίτητα στοιχεία

1. Νόημα & Αποστολή
   Θυμήσου γιατί μπήκες στην εκπαίδευση. Γράψε μία πρόταση-πυρήνα για φέτος («Θέλω οι μαθητές μου να…») και άφησέ τη στο γραφείο σου. Το νόημα είναι ο σταθερός φορτιστής.

2. Σχέσεις πριν από περιεχόμενο
   Η σχέση ανοίγει δρόμους που το καλύτερο σχέδιο μαθήματος δεν μπορεί μόνο του. Μάθε γρήγορα τα ονόματα, κάνε έναν σύντομο κύκλο γνωριμίας, δώσε χώρο στη φωνή των μαθητών. Η ασφάλεια προηγείται της μάθησης.

3. Δομή με ευελιξία
   Ένα καθαρό πλαίσιο κανόνων (λίγοι, θετικοί, συμφωνημένοι) και μια ρουτίνα έναρξης/κλεισίματος δίνουν ανάσα. Η ευελιξία επιτρέπει να «πιάσεις» τη στιγμή.

4. Εργαλεία μικρού κόστους – μεγάλου οφέλους
   Exit ticket της Παρασκευής, δίλεπτο «ζέσταμα», συνεργατικές τριάδες, οπτικά χρονοδιαγράμματα, ρουμπρίκες που καταλαβαίνει ο μαθητής. Μικρές πρακτικές, μεγάλη απόδοση.

5. Όρια & Ανθεκτικότητα
   Λες «όχι» χωρίς ενοχές σε ό,τι δεν είναι ουσιώδες. Κρατάς χώρο για ανάπαυση και προσωπική ζωή. Οι ανθεκτικοί εκπαιδευτικοί δεν είναι οι «ήρωες» της υπερέντασης, αλλά εκείνοι που φροντίζουν τη διάρκεια.

6. Μάθηση για τον ίδιο τον εκπαιδευτικό
   Μία δεξιότητα-στόχος ανά τετράμηνο (π.χ. διαφοροποίηση ή αξιολόγηση για μάθηση). Μικρή, συγκεκριμένη, με συστηματική εξάσκηση και αναστοχασμό.

7. Συνεργατικότητα & Αναστοχασμός
   Ένας/μία «συνοδοιπόρος» στο σχολείο: μοιράζεστε σχέδια, δοκιμές, λάθη, ιδέες. Κλείσιμο εβδομάδας με 10’ αναστοχασμό: τι λειτούργησε, τι αλλάζω, ποιον να ευχαριστήσω.

Κίνητρα που αντέχουν στον χρόνο

• Το πρόσωπο του παιδιού. Καμία αμοιβή δεν ισοφαρίζει την στιγμή που ένας μαθητής λέει «το κατάλαβα».

• Η επιρροή πέρα από την ύλη. Δεξιότητες ζωής, στάσεις, αξίες.

• Η κοινότητα πρακτικής. Όταν μοιράζεσαι, η κόπωση μειώνεται και η χαρά αυξάνει.

• Η προσωπική καλλιέργεια. Κάθε μάθημα σε κάνει και εσένα καλύτερο/η.

Βοήθειες & στηρίγματα που αξίζει να ζητήσεις

• Διοικητική στήριξη: σαφείς ρόλοι, ρεαλιστικά χρονοδιαγράμματα, μείωση «θορύβου».

• Συνεργατικές ώρες: τακτικές συναντήσεις ομάδας για ανταλλαγή πρακτικών.

• Πόροι τάξης: υλικά, τεχνολογία που δουλεύει, απλά πρωτόκολλα.

• Επιμόρφωση στοχευμένη: όχι «γενικά», αλλά πάνω στις πραγματικές ανάγκες της τάξης.

• Φροντίδα ευεξίας: δράσεις που νομιμοποιούν την ανάπαυση και την ψυχολογική στήριξη.

Μικρές πρακτικές για τον Σεπτέμβριο (υλοποιούνται άμεσα)

1. Πρώτη εβδομάδα, δύο στόχοι μόνο: γνωριμία & κανόνες-πλαίσιο. Όλα τα άλλα έπονται.

2. Κάρτα μαθητή: κάθε παιδί γράφει σε μια κάρτα «πώς μαθαίνω καλύτερα» και «τι με δυσκολεύει». Πολύτιμος χάρτης.

3. Exit ticket Παρασκευής: «Τι με βοήθησε; Τι θα άλλαζες; Τι να ξανακάνουμε;».

4. Συμβόλαιο τάξης σε 5 προτάσεις: θετικά διατυπωμένο, με υπογραφές όλων.

5. 10λεπτο προετοιμασίας στο τέλος της ημέρας: οργανώνεις υλικά και σκέψεις για το επόμενο πρωί—μικρή συνήθεια, μεγάλη διαφορά.

6. Μία τεχνική διαφοροποίησης την εβδομάδα: π.χ. «σκαλωσιά» με οδηγό βημάτων για όσους το χρειάζονται.

7. Ευχαριστήριο 60 δευτερολέπτων: κάθε εβδομάδα, ένα σύντομο μήνυμα σε συνάδελφο ή μαθητή για κάτι που εκτίμησες. Καλλιεργεί κλίμα.

Μια πρόταση για προσωπικό μανιφέστο (γράψ’ το στο τετράδιό σου)

• Πιστεύω ότι κάθε μαθητής μπορεί να προοδεύσει.

• Δεσμεύομαι να βάζω τη σχέση πριν από την ύλη.

• Σχεδιάζω απλά, διδάσκω καθαρά, αξιολογώ δίκαια.

• Μαθαίνω κι εγώ∙ ζητώ βοήθεια όταν τη χρειάζομαι.

• Φροντίζω τον εαυτό μου για να μπορώ να φροντίσω τους άλλους.

• Χτίζω κοινότητα: λόγος ευγενής, συνεργασία, εμπιστοσύνη.

• Γιορτάζω τις μικρές νίκες και αντέχω τις δύσκολες μέρες.

Κλείσιμο – ευχή για το ξεκίνημα

Η σχολική χρονιά δεν είναι σπριντ∙ είναι μαραθώνιος με γνήσιες κορυφές και αναπόφευκτες κατηφόρες. Η «μπαταρία» μας δεν χρειάζεται να είναι πάντα στο 100%. Χρειάζεται όμως σταθερή φόρτιση από νόημα, σχέσεις, όρια και συνεργασία. Να θυμόμαστε: δεν είμαστε μόνοι, και το σπουδαιότερο μέρος του έργου μας είναι συχνά αόρατο—μα αφήνει ίχνη σε ζωές ολόκληρες.

Καλή αρχή σε όλους· με καθαρό βλέμμα, ζεστή καρδιά και ανοιχτά αυτιά. Το πρώτο κουδούνι ας είναι και για εμάς υπενθύμιση ότι η εκπαίδευση είναι πράξη ελπίδας—κάθε μέρα, σε κάθε τάξη.

Θωμάς Μαμνιόγλου. Θεολόγος.